بیان آیات
این آیات داستان هلاکت قوم نوح ، و تتمه نفرین آن جناب علیه ایشان را حکایت مى کند.
اشاره به دلالت جمله(اغرقوا فادخلوا نارا) بر وجود برزخ
مما خطیئاتهم اغرقوا فادخلوا نارا...
کلمه(من) در(مما) در عین اینکه ابت دایى است ، و ابتداى هدف را مى رساند، به حسب مورد، تعلیل را هم افاده مى کند، و کلمه(ما) زایده است ، که تنها براى تاءکید و پر اهمیت بودن سخن آمده ، و کلمه(خطیئات) به معناى معاصى و ذنوب است ، و اگر کلمه(نار) را نکره آورده ، به منظور بزرگ جلوه دادن آن بوده .
و معناى آیه این است که : قوم نوح به خاطر معاصى و ذنوبشان به وسیله طوفان غرق شده و داخل آتشى شدند که با هیچ مقیاسى نمى توان عذابشان را اندازه گیرى کرد. و در آیه نظم لطیفى بکار رفته ، و آن این است که میان غرق شدن به وسیله آب ، و سوختن به وسیله آتش جمع کرده .
و مراد از(آتش) در آیه شریفه آتش برزخ است ، که مجرمین بعد از مردن و قبل از قیامت در آن معذب مى شوند، نه آتش آخرت ، و این آیه خود یکى از ادله برزخ است ، چون مى دانیم که آیه شریفه نمى خواهد بفرماید قوم نوح غرق شدند، و به زودى در قیامت داخل آتش مى شوند تا منظور از آتش ، آتش قیامت باشد. و اینکه بعضى احتمال داده اند مراد از آتش ، آتش آخرت باشد درست نیست ، و نباید به آن اعتنا کرد.
(فلم یجدوا لهم من دون اللّه نصارا) - یعنى جز خدا کسى را نیافتند که در غرق نشدن یاریشان کند، و عذاب را از ایشان بگرداند، و این جمله تعریضى است به اصنام و آلهه آنان .
بیان تتمه نفرین نوح(علیه السّلام) علیه قوم خود.
و قال نوح رب لا تذر على الارض من الکافرین دیارا
کلمه(دیار) به معناى کسى است که براى منزل گرفتن پیاده شده باشد، و این آیه تتمه نفرین نوح(علیه السلام) بر آنان است ، و جمله(مما خطیئاتهم اغرقوا...)، جمله معترضه اى بود که بین دو فقره از نفرین آن جناب فاصله شده ، تا اشاره کند به اینکه هلاکتشان
به خاطر آن خطاهایى بوده که نوح(علیه السلام) شمرده ، و نیز براى این بوده که زمینه را براى نفرین بعدى خود و درخواست هلاکت علیه آنان فراهم سازد، و روشن شود که غرق شدن قوم استجابت نفرین آن جناب بود، و این عذاب تا آخرین نفرشان را هلاک کرد.
انک ان تذرهم یضلوا عبادک و لا یلدوا الا فاجرا کفارا
این آیه درخواست هلاکت تا آخرین نفر آنان را تعلیل مى کند، و حاصلش این است که : اگر درخواست کردم که همه آنان را هلاک کنى ، براى این بود که هیچ فایده اى در بقاى آنان نیست نه براى مؤ منین و نه براى فرزندان خودشان ، اما براى مؤ منین فایده ندارد، براى اینکه اگر زنده بمانند آن چند نفر مؤ من را هم گمراه مى کنند، و اما براى فرزندان خود فایده ندارد، دلیلش این است که اینان فرزند صالح نمى آورند، اگر بیاورند فرزندانى فاجر و کافر مى آورند(و فجور به معناى فسق بسیار شنیع است ، و کفار - به فتحه کاف - صیغه مبالغه از کفر است).
و نوح(علیه السلام) این معنا را که کفار در آینده جز فاجر و کفار نمى زایند را از راه وحى فهمیده بود، همچنان که در تفسیر آیات راجع به این داستان در سوره هود گذشت .
رب اغفر لى و لوالدى و لمن دخل بیتى مومنا و للمؤ منین و المومنات ...
منظور از(من دخل بیتى) مؤ منین از قوم او است ، و منظور از جمله( و للمؤ منین و المومنات) تمامى زن ها و مردهاى مؤ من تا روز قیامت است .
(و لا تزد الظالمین الا تبارا) - کلمه(تبار) به معناى هلاکت است ، و ظاهرا مراد از(تبار) آن هلاکتى است که در آخرت باعث عذاب آخرت شود، و چنین هلاکتى همان ضلالت است ، و در دنیا باعث نابودى گردد، و آن غرق شدن بود، که هر دو عذاب قبلا در نفرینش آمده بود و این نفرین آخرین کلامى است که قرآن کریم از آن جناب نقل کرده .